In liefdevolle herinnering aan
Brenda Froyen

1978

2024

“But you knew there would always be the spring,
as you knew the river would flow again after it was frozen.”

Ernest Hemingway

Er komt altijd lente na de winter, sprak Brenda vaak hoopvol. Ze maakte er zelfs een project van: een 6-delige kaartenset om hen die het mentaal zwaar hebben een beetje lente op te sturen. Want als geen ander wist ze hoe het is om je vergeten te voelen. En hoe groot de nood aan sprankjes hoop is, als de winter veel te lang lijkt te duren. Het besef dat er altijd weer een lente komt, uit de grond steeds weer nieuwe bloemen groeien, heeft altijd veel voor Brenda betekend.

Deze website is een liefdevolle herinnering aan Brenda Froyen. Een plek om haar leven te eren en te herdenken. We nodigen je daarom uit fijne, inspirerende, rakende, ontroerende herinneringen met of aan Brenda te delen. In beeld of taal. Voel daarnaast ook de ruimte om uiting te geven aan alle gevoelens die met haar verlies gepaard kunnen gaan.

Opdat Brenda nooit zal worden vergeten, we haar missie voort blijven zetten, en het nu voor haar maar eeuwig lente mag zijn. Ze heeft niets minder verdiend.

Wat betekende Brenda voor jou? Hoe heeft ze je geraakt, geïnspireerd, ontroerd, aan het lachen gemaakt?
Deel hier jouw foto, verhaal, herinnering, of laat een reactie achter.

Verhalen en herinneringen aan Brenda

In liefdevolle herinnering aan Brenda Froyen

Lieve, bruisende Brenda, Onuitstaanbaar energiek was je. In alles. Ik ontmoette je tijdens de Socialrun van 2016. Jij als loper, ik op de fiets er hijgend achteraan. Zodra jij vrolijk uit het busje tevoorschijn sprong, wist ik: er moet een versnellinkje bij. Of twee. Je kon rennen, springen, dansen en kletsen tegelijk. Bijna alles hebben we die eerste 48 uur gedeeld. De rest kwam later.

Lees verder »

Ter nagedachtenis

Ik weet het nog als de dag van gisteren. Het was in 2016. Ik werd uitgenodigd door Jochen van den Steen van de stichting vzw Hand in Hand. De stichting Hand in Hand is voor mensen met een psychische kwetsbaarheid en het centrale huis van vzw Hand in Hand heet de Moester. Het 40- jarige bestaan werd groots gevierd in een hemelse omgeving genaamd Parnassus. Parnassus is een sociaal café

Lees verder »

Socialrun team Team Pssst!

“Pssst jij, ja jij daar, die dit leest Hoe gaat het met je? Goed? Ik dacht wel dat je dat zou zeggen. Dat zeggen de meeste mensen als je vraagt hoe het met ze gaat: ‘goed’, ook al is dat niet zo.” Zo begint jouw boek Pssst! en ons avontuur. Dit verhaal delen we graag om de impact te vieren die jij hiermee hebt gemaakt, en blijft maken. Eind 2021,

Lees verder »
Door: C.B.

Wie onder woorden kan brengen wat anderen zouden willen zeggen, leeft in alle harten, nu en tot in het oneindige.

Door: Een verdrietige fan

‘The loss is immeasurable, but so is the love left behind’
Er wordt aan jullie gedacht. 💕

Door: Karin van de Laar

Altijd lente na de winter. Deze bloem is voor jou. Het is een anemoon. Het zijn een van de eerste lentebloemen van het seizoen. En ze worden ook wel “dochters van de wind” genoemd. Ooit vond ik troost in de gedachte dat de wind tijd- en grenzeloos is. “Geef je woorden/gedachten aan de wind. Zij komt overal en weet de weg”.

Ik kende je niet. Ik volgde je sinds een tijdje op LinkedIn en ik had je graag eens ontmoet. Ik ben erg geschrokken van je overlijden en ik vind het verschrikkelijk verdrietig. Dank voor alles wat je hebt gedaan en gedeeld.

Rust zacht dappere strijder.

Veel sterkte aan je nabestaanden.

Door: Gertje

Ik keek naar haar op dat ze psychische kwetsbaarheden uit de taboesfeer wou krijgen. Dat ze opkwam voor alle mensen en ook voor degene die in soms de psychiatrie terecht kwamen. En terecht want ook dat zijn mensen en zij hebben daar ook nooit voor gekozen. Daar staan veel mensen te weinig bij stil vind ik.

Door: Veerle Janssens

Lieve Brenda en Jan,
Lieve Jip, Lom en Zen,

Al meer dan een maand geleden is het ondertussen, dat Brenda van ons heen is gegaan.
Het voelt nog steeds onwerkelijk. Op Facebook zag ik de zestiende verjaardag van Jip passeren; hoe vreselijk moet het zijn, die eerste verjaardagen, feesten, belangrijke data zonder Brenda in levenden lijve. Hoe lastig de dagdagelijkse kleine dingen zonder haar.
Mijn oprechte deelneming voor jullie alle vier, en voor alle mensen dichtbij en ver weg die Brenda een warm hart toedroegen.
Ik leerde jullie, Brenda en Jan, kennen als collega-reisbegeleiders bij Karavaan. Ik herinner me nog levendig de bijeenkomsten van de Brusselse begeleiders, en de blikken die jullie elkaar uitwisselden; voor ons was het toen al lang duidelijk dat Brenda en Jan bij elkaar hoorden. En of we gelijk hadden.

Toen liepen onze wegen uit elkaar, al botsten we later allebei op wantoestanden in de psychiatrie.
In 2012 kreeg ik door bijwerkingen van een hormonale behandeling met Decapeptyl Depot een acute depressie. Dat leidde tot een korte maar harde botsing met de psychiatrie, waarbij ik mijn relatie, huis en pluskinderen verloor, en mijn kinderwens definitief moest opbergen. Toen ook ik dat verhaal wilde neerpennen, heb ik Brenda’s ‘Uitgedokterd’ en ‘Ben ik dan nu weer normaal?’ gelezen. Die boeken boden erkenning en herkenning. In mijn eigen boek ‘Een tijd tussen al mijn tijden. Perikelen in de psychiatrie’ citeer ik Brenda’s werk ook – en de fragmenten die over haar (werk) gaan, heb ik haar voor publicatie ook ter goedkeuring voorgelegd. Dank, Brenda, voor je pionierswerk in de geestelijke gezondheidszorg. Dank, Jan, dat je Brenda nooit in de steek hebt gelaten.

Het nieuws van Brenda’s dood bereikte me op maandagochtend 7 oktober via een sms’je van Mietje, een gemeenschappelijke vriendin. Ik was compleet van slag. Ik moest kort daarna op de chartertrein naar Straatsburg stappen, waar ik als tolk voor het Europees Parlement ging werken. Maar dat liep mis: ik stapte op de verkeerde trein. Ik begon onbedaarlijk te huilen (wat uiteraard meer met Brenda dan met de gemiste trein te maken had) en de conducteur liet me uit medelijden gratis vederreizen tot Keulen. Dan naar Frankfurt en Baden-Baden, en uiteindelijk naar Straatsburg… Overal liepen treinen vertraging op, wisselden ze last-minute van perrons, holde ik tevergeefs voor een interessante aansluiting. Ik droeg heel uitzonderlijk laarsjes met erg hoge hakken, omdat ik donderdag rechtstreeks vanuit Straatsburg naar Kortenberg zou reizen, om daar een lezing over stigma te geven. Ik kende de grote zaal van het congrescentrum van het universitair psychiatrisch centrum, en dacht dat ik met hakjes wat beter zichtbaar zou zijn. Mijn koffer woog ook uitzonderlijk zwaar: ik had tien boeken meegenomen (en daarom ook geen extra paar makkelijke schoenen). En terwijl ik mijn zware koffer met boeken op mijn te hoge hakken van perron tot perron zeulde, voelde het aan als een metafoor voor wat Brenda al zoveel jaren meesleepte: een zware rugzak met heel wat boeken en mooie maar helaas ook vaak onmenselijke verhalen uit de psychiatrie.
Ik kwam in het station van Straatsburg aan om vijf voor zes, in plaats van om half een. En toen werd het hollen, op hoge hakken en met de zware koffer, naar de plenaire, waar ik om zeven uur de plenaire over seksueel misbruik moest tolken.

Die avond en de volgende dagen tikte ik Brenda’s naam regelmatig in op internet. Haar overlijden was nog niet publiek bekendgemaakt, en even kon ik de illusie koesteren dat het niet waar was, dat al die mooie foto’s van haar nog een mooi vervolg zouden krijgen. Want het kon niet waar zijn. Het mocht niet waar zijn.
Op donderdag liep de terugkeer vanuit Straatsburg niet bepaald vlot: ik zat al in de charter terug naar Brussel, maar die werd ontruimd wegens rookontwikkeling in een wagon. Drie volle uren heb ik op hoge hakken in het station staan wachten op een volgende trein, en ik werd steeds zenuwachtiger dat ik mijn lezing in Kortenberg niet zou halen. Collega’s gaven me toen de gouden tip: geef je lezing online. En zo bleef ik een nachtje langer in Straatsburg, en streamde de lezing vanop mijn hotelkamer. Eerst kwamen dr. Kirsten Catthoor en dr. Erik Thys aan het woord, en beiden verwezen op een heel serene en respectvolle manier naar het levenswerk van Brenda. Je kan hun lezingen hier herbekijken: https://www.upckuleuven.be/nl/agenda/hoe-we-het-ziekmakende-stigma-afgooien
Op mijn expliciete vraag werd mijn eigen lezing niet opgenomen, maar ook ik sprak mijn erkentelijkheid voor Brenda uit. In mijn lezing ‘Stigma als veelkoppige draak’ vertelde ik hoe verwoestend stigma en een foute aanpak in de hulpverlening kunnen zijn. Bij elke boekvoorstelling en/of lezing krijg ik telkens weer gelijkaardige verhalen te horen over foute bejegening door hulpverleners, machtsmisbruik en isolatiecellen.
Ik vertelde op mijn lezing in Kortenberg het verhaal dat bij een plaatje met vier chocolademousses hoorde: in Halle word ik regelmatig aangesproken door (familieleden en/of vrienden van) mensen die eveneens slecht behandeld werden in de PAAZ (psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis). Zo ging ik onlangs bij de plaatselijke bakker 4 chocolademousses halen, voor de verjaardag van mijn neefje de dag erop. De vrouw achter de toonbank vroeg: “Jij bent Veerle hé? Dank voor je boek. Mijn zoon heeft een verstandelijke beperking en is ook schandalig behandeld hier in het ziekenhuis. Nu is hij elders geïnterneerd, hij ligt al zeven dagen met vijfpuntfixatie geïsoleerd. De verpleging laat me niet bij hem, omdat het niet mooi is om aan te zien. Hij zou kwijlen van de vele medicatie, en hij is niet rustig te krijgen. Wat heeft mijn zoon misdaan? Hij heeft niemand bestolen of verkracht, hij heeft gewoon soms last met zijn eigen hoofd.” Mijn maag slaat dan in een knoop. Hoeveel getuigenissen zijn er nog nodig opdat hulpverlening eindelijk inziet dat je niet rustig wordt van een isolatiecel? Integendeel. De chocolademousses hebben het verjaardagsfeestje van mijn neefje niet gehaald. Ik heb ze uit frustratie alle vier na elkaar binnengespeeld. In een van haar laatste posts, zo zei ik tijdens mijn lezing, schreef Brenda dat ze 200 mails had binnengekregen naar aanleiding van haar initiatief ‘Stop de Waanzin’, waarbij ze de psychiatrie wegens wantoestanden wilde aanklagen. 200 keer 4 chocolademousses, gezond kan dat niet zijn.

De voorbije weken ben ik vaak droevig geweest. Tijdens de uitvaart van Brenda die ik via streaming kon volgen, heb ik tranen met tuiten gehuild. Ik heb geen flauw idee hoe jullie de voorbije weken zijn doorgekomen, en al helemaal niet hoe jullie hier de komende jaren een plek aan kunnen geven. Nogmaals mijn oprecht medeleven.
Ik moet toegeven dat ik de laatste weken ook vaak kwaad ben geweest. Kwaad op het legertje hulpverleners dat Brenda zo vertrouwde maar geen soelaas kon brengen, en misschien ook niet de nodige tools om de eigen golven tot bedaren te brengen. Nog veel kwader op de hulpverleners die het volledig verknoeid hebben, en van elk zinnig mens een zorgvermijder zouden maken. Kwaad op wie zich medestrijder noemt, maar iemand ongewapend naar de frontlinie stuurt. Kwaad op wie Brenda’s standpunten tot een karikatuur herleidt door het volgende te schrijven: “Ik weet dat mevrouw Froyen ervan uitging dat er ‘slechte mensen’ in de zorg werken die er plezier in scheppen kwetsbare mensen te kleineren. Misschien klopt dat. Maar zelf heb ik ze in mijn reis door verschillende psychiatrische ziekenhuizen nooit ontmoet.” Diezelfde hulpverlener gaf me in een persoonlijk bericht nog mee dat hij tegen Brenda tot in den treure had herhaald dat zulke mensen niet bestonden. ‘Een beetje psycholoog,’ heb ik daarop geantwoord, ‘zou toch moeten weten dat de ontkenning van beschadiging beschadigend is’.

Ik weet niet wat ik aan moet, met al die kwaadheid en al dat verdriet. Ik weet ook dat het geen fractie voorstelt van wat jullie nu moeten meemaken.
Ik wens jullie veel steun bij elkaar, en als ik ergens ook maar iets kan betekenen: weet me te vinden.

Met lieve en droeve groet,
Veerle

Laat hier een reactie achter

206 reacties

  1. Hoe onwezenlijk blijft het toch…iemand verliezen die zo gevochten heeft en zo sterk leek. Ik mocht Brenda verschillende keren ontmoeten tijdens fora van Uilenspiegel en Ups&Downs. Fijne gesprekjes tijdens de signeersessies van haar boeken. Tijdens haar lezingen, het verhaal van haar ziekteproces maar vooral haar aanklachten over de zorgverlening in de psychiatrie, kon ik alleen maar bevestigend knikken. Terwijl ik dit schrijf komen mijn ervaringen in alle hevigheid terug. Ook ik heb klachten ingediend tegen de instellingen waar ik verbleef. 1 psychiater uit de instelling heeft mij au serieux genomen en de fouten erkend. Eén van de weinigen zeker? We moeten het werk van Brenda verderzetten, absoluut. Met haar verhalen, haar boeken, die ik nu opnieuw ter haar herinnering zal herlezen, zal ik mij blijvend inzetten tegen de kwaliteit van de zorg voor ons, kwetsbare mensen. Veel moed voor Jan, Jip, Lom en Zen. Dikke knuffel.

  2. Brenda,
    het doet zo’n deugd je stem te horen, in de podcast ‘Stemmen over psychose’.
    Je missie gaat door…!

  3. Lieve familie en vrienden van Brenda,

    Het overlijden van Brenda vernam ik door de nieuwsbrief van PsychoseNet Nederland. Het raakte mij enorm dit te lezen. De pijn die jullie hebben met dit verlies is niet uit te drukken in woorden. Intens verdrietig…

    Zelf heb ik een verleden met psychoses en ik voel net als Brenda een missie om meer bewustzijn te brengen binnen de GGZ. Ik leerde Brenda dus zo kennen, door dit overlijdensbericht. Ik ging een filmpje van haar kijken en ik voelde direct: wat zij niet meer kan afmaken, ga ik doen. Alsof ik ineens heel sterk deze taak voelde.

    In de zomer heb ik besloten om een boek te schrijven over mijn herstel en zojuist stuurt mijn moeder een artikel door van Brenda waarin ze ons de kanaries in de kolenmijn noemt. Deze metafoor heb ik in mijn inleiding eerder gezet en ik wist dus niet dat Brenda deze ook gebruikt. Deze synchroniciteit is prachtig en zie ik als een teken. Zonder elkaar te hebben gekend, toch zo gelijkgestemd. Dit gevoel van deze taak heeft ertoe geleid dat ik de impuls voelde om auteur te worden bij PsychoseNet, en dat ben ik ook geworden. Brenda is een inspiratie voor mij en haar missie draag ik diep in mijn hart.

    En mijn hart gaat naar alle naasten uit. Ik wens iedereen veel kracht, zachtheid, liefde en heling toe in dit proces. Dit verlies is zo groot… Ik leef met jullie mee…

    Veel liefs,
    Marieke van der Wielen

  4. Met een diep respect en dankbaarheid voor jouw werk, een geschenk aan iedereen die te maken heeft met psychoses en zoekt naar menselijkheid, open communicatie en informatie en community. Je voetstappen hebben een pad gebaand voor ons die hier nog rondlopen. We zullen je werk voortzetten, ieder op onze eigen manier.

  5. Je kwam heel graag (het liefst met vriendinnen) in onze zadenwinkel in Dordrecht. De opwinding van al die soorten en teeltdromen gaf je energie. We verkopen dan ook graag je boek Mild Tuinieren en houden je zo nog een poosje bij ons. Voor Jan en de kinderen hopen we op troost, veerkracht en een liefdevol gedenken!

  6. Ik heb je boek gelezen van kortsluiting in mijn hoofd onze dochter heeft dat ook al enkele keren meegemaakt ik u ben u heel dankbaar voor wat u allemaal hebt gedaan voor de zorg daar in te verbeteren en ik vind het heel erg dat het voor u allemaal te zwaar geworden is ik ga u wel missen met de verhalen waar ik moed kon uitputten rust nu maar in vrede .

  7. Kippenvel, verdrietig, ik kende je niet, maar las je verhaal. Zo jammer dat we je op deze wereld moet missen. Veel sterkte voor jouw lieve echtgenoot en kinderen.
    MA

  8. Ik blijf je een zeer moedige vrouw vinden. Hoe je de zaken kon benoemen en aankaarten . Zo strijdbaar! Oprecht. Eerlijk. Menselijk !!!
    Als een Boudica of een Jeanne d’Arc.
    Voor ben je altijd een grote Dame geweest !!!
    Respect ✊
    Rust in vrede 🙏
    Hettie

  9. Lieve Brenda

    Ik ken je niet. Ik kende je niet. Een twist van het lot heeft erover beslist dat jouw overlijden mijn pad heeft gekruist. Nog voor ik je maar heb kunnen leren kennen, bleek dat je op een steenworp van mij woonde en dat ik je zoon op schools vlak onder mijn hoede kreeg.

    Je overlijden raakt me heel hard. Mentaal welzijn en de gebrekkige ondersteuning of hulp daarrond, zijn zaken die me de laatste jaren de hoogste hoogtes en de laagste laagtes van het leven hebben doen ontdekken. Je beslissing om de eeuwige rust op te zoeken, komt daarom des te harder binnen. Ik kan niet anders dan je bedanken om van dit onderwerp je levenswerk te hebben gemaakt. De vele reacties tonen alleen maar aan hoeveel mensen je hebt geraakt en vooruitgeholpen – ja, zelfs hebt gered.

    Je hebt niet alleen een steen verlegd, je hebt een onderwerp dat maatschappelijk als ‘ongemakkelijk’ of ‘problematisch’ werd bestempeld uit de schaduw gehaald. Ik kan niet anders dan je daarvoor dankbaar zijn. Ik beloof om samen met de vele anderen die inspiratie putten uit jouw strijd om het gevecht verder te zetten. Het gevecht tegen mezelf, het gevecht tegen het taboe, het gevecht tegen de vooroordelen en het gevecht tegen de lacunes in het systeem. Ik beloof dit jaar zorg te dragen voor je zoon waar ik kan, moge jouw vrijgevochten en kritische geest voortleven in hem, je andere zonen, je man en iedereen die jij liefhad én iedereen die jou liefhad.

    Ik hoop dat je de rust hebt gevonden waar je zo naar snakte. Bedankt voor alles.

    Liefs
    LS

  10. Wat een mooie viering was het gisteren… De liefde en warmte voor deze prachtige vrouw was heel tastbaar!
    Bren, zoals we haar op de GLTT noemden, was een uniek persoon die iedereen om zich heen deed opfleuren met haar stralende lach, haar aanstekelijke glimlach en haar onuitputtelijke energie. Ik zal nooit vergeten hoe we in Dublin arm in arm en uit volle borst een ode brachten aan Molly Malone:
    In Dublin’s fair city
    Where the girls are so pretty
    I first set my eyes on sweet Molly Malone
    As she wheeled her wheelbarrow
    Through streets broad and narrow
    Crying, “Cockles and mussels, alive, alive, oh!”
    Alive, alive, oh
    Alive, alive, oh
    Crying, “Cockles and mussels, alive, alive, oh”
    “Very much alive”, dat was jij, Brenda! Ik ben blij dat ik je heb mogen kennen en mis je nu al…

    Heel veel sterkte voor je gezin en je hele familie!

    Greet Devaddere

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *